Đau lưng là gì? Triệu chứng nhận biết và cách trị hiệu quả

Đau lưng là hiện tượng nhiều người gặp phải nhất trong các bệnh mà con người hay gặp phải. Đau lưng có thể do rất nhiều nguyên nhân gây ra, nhưng phần lớn là có liên quan đến xương khớp. Bài viết này sẽ giúp các bạn tìm hiểu những kiến thức cơ bản về tình trạng đau lưng, nguyên nhân mọi người thường mắc phải cũng như các triệu chứng và cách chữa trị phù hợp.

Đau lưng là gì?

Đau lưng là cảm giác đau đớn ở mặt trên phía sau của cơ thể, tức là vùng lưng. Tùy thuộc vào từng vị trí đau lưng mà phân chia thành các khu vực khác nhau đó là đau giữ lưng (lưng trên), đau lưng dưới (thắt lưng) và đau vùng xương cụt. Đặc biệt, đau lưng dưới hay đau thắt lưng là phổ biến nhất vì vị trí này là nơi nâng đỡ hầu như toàn bộ phần trên của cơ thể.

Đau lưng được chia thành 4 khu vực chính:

• Đau lưng vùng cổ (đau lưng trên)
• Đau giữa lưng
• Đau lưng dưới (đau thắt lưng)
• Đau lưng vùng xương cụt

Trong 4 khu vực trên thì tình trạng đau thắt lưng là hay gặp phải nhất, lý do được đưa ra là bởi vì đây chính là vị trí phải gồng gánh hầu như toàn bộ phần trên cơ thể.

Đau lưng được phân loại thành 3 dạng:

• Đau lưng cấp tính nếu tình trạng diễn ra dưới 6 tuần
• Đau lưng bán cấp nếu cơn đau xảy ra từ 6-12 tuần
• Đau lưng mãn tính nếu như cơn đau xảy ra kéo dài trên 12 tuần

Ngoài ra đau lưng còn được chia thành rất nhiều các thể loại khác nhau theo nguyên nhân, triệu chứng để tiện cho việc điều trị.

Những cơn đau lưng có thể dữ dội, cấp tính hoặc mãn tính tùy thuộc vào tình trạng bệnh. Triệu chứng đặc trưng có thể là đau âm ỉ, nhức nhối, đau thấu xương hoặc cảm giác nóng rát. Đau có thể lan ra cả cánh tay, bàn tay cũng như cẳng chân và tới cả bàn chân. Nhiều trường hợp, đau lưng còn có thể dẫn đến tê bì chân tay hoặc yếu cơ.

Đau lưng có thể bắt nguồn từ dây thần kinh, các cơ, xương khớp hoặc những mô mềm cấu thành nên cột sống. Những ảnh hưởng khác bên trong cơ thể như tuyến tụy, thận, túi mật, động mạch chủ cũng có thể là nguyên nhân gây đau lưng.

Tình trạng đau lưng rất phổ biến, theo thống kê là có đến 5/10 người bị đau lưng diễn ra hàng năm. Theo ước tính số người Mỹ gặp tình trạng đau lưng ở một số thời điểm lên đến 95%. Vì vậy đây là nguyên nhân chính dẫn đến đau mãn tính và gây mất khả năng lao động, thậm chí là tàn phế.

Nguyên nhân bị đau lưng

Những cơn đau lưng có thể xuất phát từ những vấn để ở cơ, xương, khớp, dây thần kinh hoặc những bộ phận khác xung quanh cột sống. Thậm chí đau lưng còn có thể liên quan đến thận, động mạch chủ, tuyến tụy, túi mật hoặc một số cấu trúc bên trong cơ thể khác.

Theo thống kê, trong 100 người bị đau lưng thì có 85 người không thể xác định được nguyên nhân sinh lý chính xác.

Sau đây là những nguyên nhân gây ra đau lưng phổ biến:

• Tác nhân cơ học
• Nhiễm trùng nghiêm trọng
• Nội tạng tổn thương
• Mạch máu gặp sự cố
• Các vấn đề liên quan đến cột sống, rễ thần kinh, tủy sống
• Chấn thương ở dây chằng trước của đĩa đệm
• Loãng xương
• Cấu trúc xương thay đổi
• Gãy xương hoặc nứt xương
• Viêm khớp cột sống
• Sự cố của các khớp nối ở xương ống (nguyên nhân chính ở 1/3 số người bệnh đau lưng mãn tính)
• Vấn đề ở những cơ quan xung quanh cột sống khác
• Ung thư di căn
• Viêm tủy xương sống
• Áp xe ngoài màng cứng

Nhiều nhà khoa học thường chia các nguyên nhân đau lưng thành 2 dạng:

• Do bệnh lý thần kinh: Khi xảy ra các tác động viêm nhiễm, chèn ép rễ dây thần kinh như thoát vị đĩa đệm, hẹp động mạch chủ. Biểu hiện của người bệnh đau lưng do nguyên nhân này là cơn đau kèm theo ngứa ran và tê cứng.
• Nguyên nhân không liên quan tới rễ thần kinh: Ví dụ như thoái hóa cột sống, chấn thương dây chằng, cơ xương sống. Một vài tình trạng khác cũng thuộc loại nguyên nhân này là đau bụng niệu quản, phình động mạch chủ.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ gây đau lưng

• Phụ nữ mang thai.
• Đặc thù nghề nghiệp như dân văn phòng, thợ xây dựng, lái xe.
• Ít hoặc lười vận động.
• Thể lực kém.
• Tuổi tác: Dễ gặp ở người lớn tuổi.
• Hút thuốc.
• Làm việc nặng quá sức, không đúng cách.
• Di truyền.
• Giới tính: Nữ giới có nguy cơ cao hơn so với nam giới, có thể là do nội tiết tố.
• Căng thẳng, stress, rối loạn tâm trạng cũng có thể gây đau lưng.
• Bị các bệnh lý xương khớp như viêm khớp, thoát vị đĩa đệm.

Triệu chứng đau lưng

Tình trạng đau lưng không chỉ là do sự căng cơ hay đau nhức thông thường. Vậy làm thế nào để biết? Dưới đây là những biểu hiện cho thấy bạn cần đi khám bác sĩ ngay:

Đau lưng kèm vết thương

Nếu cơn đau lưng xuất hiện khi bị chấn thương hoặc tai nạn giao thông thì bạn cần đi khám bác sĩ. Không nên xem thường, từ những vết rách nhỏ đến gãy xương cột sống đều có thể gây tổn thương cột sống, đau có thể xảy ra ngay cả khi đứng dậy hoặc đi lại.

Cột sống bị chấn thương không được chữa trị kịp thời, để lâu sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Chính vì thế, bạn nên đến bác sĩ thăm khám và nhận sự tư vấn của chuyên gia ngay khi bị chấn thương.

Tên bì, cảm giác kiến bò ở chân tay

Nhiều người thấy cảm giác như bị “châm chích”, có người lại thấy như mất hoàn toàn cảm giác. Đây là những dấu hiệu cho thấy bạn đang có vấn đề về dây thần kinh ở vùng lưng hoặc cổ.

Những tình trạng có thể gây tê bì chân tay như đau thần kinh tọa, hẹp cột sống hoặc thoát vị đĩa đệm. Nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời thì người bệnh có thể bị tổn thương vĩnh viễn, thậm chí trong một số trường hợp là tàn tật suốt đời.

Sốt kéo dài

Sốt ở đây không phải là sốt thông thường do vi-rút như cúm. Mà sốt ở đây là những cơn sốt kéo dài và đi kèm theo đó là triệu chứng đau lưng đơn thuần hoặc nổi trội. Tình trạng sốt này xảy ra khi phản ứng của cơ thể với một số loại nhiễm trùng, do đó bạn cần đi khám bác sĩ ngay.

Đại tiện, tiểu tiện mất kiểm soát

Đau lưng cũng có thể dẫn đến mất chức năng bàng quang hoặc ruột. Nguyên nhân là do các dây thần kinh ở tủy sống chạy dài xuống phía dưới bị chèn ép gây ra hiện tượng đại tiện và tiểu tiện mất kiểm soát, không tự chủ và ảnh hưởng đến bộ phận kiểm soát chức năng của bàng quang và ruột.

Triệu chứng mất kiểm soát chức năng bàng quang thường không xảy ra đột ngột mà nó thường diễn ra từ từ. Đôi khi có thể kèm theo các triệu chứng tê hoặc yếu ở chân. Do đó, nếu cảm thấy suy giảm chức năng bàng quang hoặc ruột kèm đau lưng thì cần đi khám bác sĩ ngay.

Đau lưng kéo dài liên tục không dừng

Nếu cơn đau lưng diễn ra liên tục và kéo dài từ 2-6 tuần thì bạn cần đi khám bác sĩ ngay, tránh trường hợp để kéo dài, bệnh tiến triển nặng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Chẩn đoán bệnh đau lưng

Thông thường những cơn đau lưng nhẹ sẽ rất khó khăn trong việc chẩn đoán chính xác. Vì những cơn đau nhẹ sẽ tự biến mất tự nhiên sau một khoảng thời gian. Mọi người thường đi khám và chẩn đoán khi cơn đau lưng tăng lên và thời gian đau kéo dài hơn.

Một số triệu chứng đau lưng nghiêm trọng cần được đặc biệt chú ý và cần được khám và chẩn đoán để điều trị là:

• Đau lưng gây tê, mất cảm giác
• Rối loạn đại tiểu tiện
• Xương bị lão hóa, loãng xương
• Có  tiền sử bị chấn thương nặng
• Đau lưng kéo dài không đỡ sau khi đã thực hiện một số phương pháp cải thiện
• Có sử dụng thuốc chứa corticosteroid trong thời gian dài
• Đau lưng sau khi tiêm tĩnh mạch
• Nhiễm trùng tiết niệu
• Ức chế miễn dịch
• Sụt cân nghiêm trọng
• Người bệnh có tiền sử ung thư

Để chẩn đoán đau lưng, bác sĩ sẽ thực hiện hỏi về các triệu chứng bệnh, tiền sử bệnh, công việc đang làm, tính chất công việc và khám lâm sàng. Nếu có nghi ngờ do bệnh lý nào đó gây ra đau lưng thì sẽ yêu cầu thực hiện chụp X-quang, CT hoặc MRI.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn thực hiện một vài xét nghiệm khác như đo điện cơ ký và dẫn truyền thần kinh hoặc xạ hình xương.

Cách trị đau lưng

Mục đích khi điều trị đau lưng là:

• Giúp giảm nhanh cơn đau một cách nhanh nhất
• Giảm thiểu sự ảnh hưởng của bệnh tới công việc và sinh hoạt thường ngày
• Giúp người bệnh chống lại những cơn đau
• Có thể kiểm soát được các tác dụng phụ có thể xảy ra trong quá trình điều trị
• Tạo điều kiện tốt để người bệnh có thời gian nghỉ ngơi, thoải mái về tâm lý
• Tạo điều kiện để giữ cho những cơn đau lưng ở mức có thể kiểm soát được
• Giảm đau lâu dài để phục hồi chức năng
• Hạn chế sử dụng các phương pháp phẫu thuật

Trên thực tế không có phương pháp điều trị nào có thể áp dụng đối với mọi trường hợp người bị đau lưng. Người bệnh sẽ cần thử nhiều cách điều trị khác nhau để tìm được biện pháp phù hợp nhất có hiệu quả đối với họ.

Dựa vào tình trạng đau lưng trong thực tế của người bệnh là loại cấp tính hay mãn tính mà sẽ lựa chọn phương pháp điều trị khác nhau.

Cách trị đau lưng tại nhà

Khi xuất hiện những cơn đau nhức lưng, bạn có thể áp dụng những phương pháp điều trị giảm đau dưới đây:

• Massage: Những động tác xoa bóp massage như day, bóp, ấn sẽ giúp lưu thông khí huyết và hạn chế những chèn ép tại cột sống. Đây là một cách điều trị đau lưng ngay tại nhà đơn giản, không mất nhiều thời gian và chi phí điều trị.
• Chườm nóng hoặc lạnh: Nếu xuất hiện cơn đau lưng, bạn chỉ cần sử dụng một chai nước lạnh hoặc nóng chườm nhẹ lên vùng đau để giảm đau hiệu quả. Cách này sẽ giúp làm giãn mạch máu của các cơ xung quanh cột sống, tạo điều kiện tăng lưu lượng oxy và chất dinh dưỡng cho cơ bắp. Lưu ý nước nóng quá có thể làm bạn bị phỏng da, hãy chú ý khi áp dụng cách điều trị này nhé.
• Tập thể dục: Việc thực hiện những bài tập thể dục thường xuyên sẽ giúp giảm đau lưng và hạn chế những triệu chứng đau lưng tái phát.
• Giảm cân: Thừa cân, béo phì là một yếu tố gây đau lưng do sức ép từ cơ thể lên cột sống quá lớn. Do đó, bạn cần xây dựng chế độ ăn uống hợp lý để giảm mỡ, đưa cân nặng cơ thể trở về bình thường.
• Bổ sung Vitamin D: Đau lưng cũng có thể báo hiệu cho thấy bạn đang bị thiếu hụt Vitamin D: Bạn cần bổ sung hàm lượng vitamin D cần thiết trong các loại thực phẩm, món ăn hàng ngày vào cơ thể.
• Nghỉ ngơi: Khi xuất hiện những cơn đau lưng do tư thế làm việc, sinh hoạt không đúng thì bạn cần nghỉ ngơi ngay. Nghỉ ngơi, thả lỏng cơ thể sẽ giúp xương khớp và các cơ được thư giãn, điều này giúp giảm đau hiệu quả.
• Sử dụng tỏi chữa đau lưng: Khi xuất hiện cơn đau lưng, bạn có thể ăn 2 nhánh tỏi sẽ giúp tình trạng đau cải thiện tốt hơn. Ngoài ra, bạn cũng nên xoa bóp dầu tỏi lên vùng lưng mỗi ngày để hạn chế đau.
• Sử dụng củ nghệ: Bạn pha bột nghệ với nước uống hàng ngày, thực hiện 20-30 ngày để có thể giảm đau và hạn chế đau lưng tái phát.

Điều trị đau lưng không dùng thuốc

• Châm cứu: đây là phương pháp được nhiều người cho rằng có thể trị đau lưng hiệu quả. Tuy nhiên chưa có nhiều bằng chứng rõ rệt để chứng minh.
• Liệu pháp Massage: không giúp cải thiện chức năng nhưng có thể giúp giảm đau lưng trong thời gian ngắn. Tuy nhiên hiệu quả của phương pháp thường không kéo dài quá 6 tháng kể từ lúc điều trị. Đây là một biện pháp được đánh giá là rất an toàn vì không có bất cứ tác dụng phụ nào nghiêm trọng có thể xảy ra.
• Các bài tập chống đau lưng: biện pháp này nếu được áp dụng đều đặn sẽ rất có hiệu quả đối với những người bị đau lưng kinh niên. Tuy nhiên khi thực hiện các bài tập cần có sự giám sát hoặc được các bác sĩ cho phép.
• Tăng cường vận động và tập thể dục có hiệu quả tốt với các trường hợp đau lưng không biến chứng
• Vật lý trị liệu để giúp săn chắc cơ bắp quanh cột sống được khuyến khích thực hiện
• Chườm nóng hoặc sử dụng một số liệu pháp nhiệt để giảm co thắt cơ lưng với một số tình trạng khác sẽ thuyên giảm khi bị đau lưng cấp tính.

Vật lý trị liệu chữa đau lưng

Vật lý trị liệu là cách điều trị đau lưng khá đơn giản nhưng lại có hiệu quả rất tốt. Bạn có thể tham khảo hướng dẫn áp dụng 5 bước vật lý trị liệu hoặc được vật lý trị liệu miễn phí khi điều trị bệnh tại nhà thuốc Tâm Minh Đường.

Tiêm Cortisone ngoài màng cứng trị đau lưng

Cách điều trị này sẽ đưa trước tiếp thuốc corticosteroid, steroid vào bên trong màng cứng. Khi đó thuốc sẽ có tác dụng nhanh hơn, giúp giảm đau lưng và kháng viêm vô cùng hiệu quả.

Phương pháp này thường được áp dụng cho những trường hợp bị đau lưng do thoát vị đĩa đệm ở mức độ 3. Hoặc sử dụng cho những người bệnh có sức khỏe yếu, không đủ sức khỏe để phẫu thuật.

Tiêm Botox giảm đau lưng

Cách điều trị này có tác dụng làm tê các cơ bị bong gân trong co thắt, giúp giảm những cơn đau thắt lưng do co thắt hiệu quả khoảng 3-4 tháng.

Kéo giãn cột sống

Hướng dẫn cách kéo giãn cột sống bằng máy:

• Điểm tỳ của lực kép phía trên là cố định bằng đai vào hai bên sườn hoặc có thể cố định vào nách
• Điểm tỳ lực phía dưới là đai kéo cố định vào hai bên mào chậu
• Các tư thế kéo giãn cột sống thắt lưng chữa đau lưng là kép giãn tư thế nằm ngửa và kéo giãn tư thế nằm sấp

Liệu pháp bổ sung để chữa đau lưng

Các nghiên cứu ở Mỹ cho thấy, việc áp dụng điều trị đau lưng bằng liệu pháp bổ sung và thay thế có hiệu quả rất tốt. Người bệnh thường xuyên tập luyện theo các bài tập yoga sẽ ít bị đau lưng và đau cũng giảm khá đáng kể.

Bơi lội và đi bộ cũng là những phương pháp điều trị khá tốt, giúp phần lưng không bị đau mỏi và duy trì cân nặng hợp lý.

Kích thích dây thần kinh xuyên da (TENS)

Cách điều trị đau lưng này là rất phổ biến đối với người bị đau mãn tính. Phương pháp kích thích điện dây thần kinh qua da (TENS) sử dụng dòng điện với tần số thấp qua các điện cực đặt trên da. Dòng điện này sẽ ngăn chặn tín hiệu thần kinh gây đau.

Phương pháp phẫu thuật chữa trị đau lưng

Phẫu thuật là cách điều trị đau lưng cuối cùng nếu những phương pháp điều trị trên không có tác dụng.

Những trường hợp đau lưng được chỉ định phẫu thuật:

• Điều trị nội khoa từ 5-8 tuần không khỏi
• Chèn ép dây thần kinh và tủy sống
• Đau lưng do thoát vị đĩa đệm gây rách bao xơ

Những phương pháp phẫu thuật:

• Phẫu thuật mổ mở hoặc qua ống banh (quadrant)
• Phẫu thuật nội soi cột sống

Cách phòng tránh đau lưng

Để hạn chế cơn đau tái phát và phòng ngừa đau lưng bạn cần thực hiện đúng những tư thế trong vận động, sinh hoạt hàng ngày.

Tư thế đứng đúng

• Bạn cần đứng thẳng, giữ cân đối hai bên
• Luôn giữ trọng lượng cơ thể dồn đều lên cả 2 chân, thắt lưng và bụng không ưỡn
• Luôn giữ cột sống có độ cong bình thường
• Tránh đứng ở các tư thế cố để cho thân mình dài ra, hạn chế sử dụng giày, dép cao gót

Tư thế ngồi đúng tránh đau lưng

• Khi ngồi nên ngồi trên ghế có chiều cao phù hợp
• Để hai bàn chân đặt sát trên sàn nhà
• Khớp cổ chân, khớp gối, khớp háng vuông góc, lưng thẳng, tựa đều vào thành ghế phía sau
• Trọng lượng cơ thể dồn đều lên hai bên mông và hai chân
• Để có thể giữ đường cong vốn có của cột sống thì nên dùng một chiếc gối mỏng kê dưới vùng thắt lưng

Tư thế nâng vật nặng đúng cách để tránh đau lưng

Khi nâng một vật nặng từ dưới đất lên bạn cần thực hiện đúng động tác, cụ thể như sau:

• Hai bàn chân tạo thành một khoảng cách đủ rộng để tạo thành chân đế chịu lực được vững chắc
• Sau đó gập hai khớp háng, khớp gối lại ,tuyệt đối không cúi gấp cột sống (đây là tư thế ngồi xổm)
• Bê đồ vật vào sát bụng, căng cơ bụng ra
• Nâng đồ vật lên bằng cách đứng dậy (không dùng cơ thắt lưng để nâng)
• Giữ cho cột sống thẳng, không xoắn vặn
• Độ ưỡn của đoạn thắt lưng vẫn được duy trì ở mức bình thường

Tư thế bê hoặc di chuyển những đồ vật nặng đúng cách

Khi cần phải di chuyển vật nặng sang một vị trí khác thì cần phải thao tác đúng. Cách thực hiện đúng được hướng dẫn như sau:

• Bê vật nặng đó lên như đã hướng dẫn ở trên
• Ôm chắc vật cần mang đi bằng hai tay
• Giữ đồ vật đó sát vào bụng, ở mức ngang Ngực – Thắt lưng
• Cột sống cần phải giữ thẳng và ưỡn thắt lưng ở mức bình thường, không nên ưỡn quá mức
• Đi đứng bình thường, thật thoải mái, không được xiêu vẹo

Cách lấy các đồ vật ở trên cao

Khi muốn lấy đồ vật ở độ cao trên vai trở lên thì cần lưu ý:

• Nếu đồ vật để cao quá nên dùng bục, ghế hoặc thang để đứng lên
• Không cố để với lấy đồ vật bằng cách kiễng chân lên
• Thu xếp đồ dùng xung quanh cho có diện tích đủ rộng để không phải với lấy đồ vật qua bàn, qua tủ, ở tư thế không thoải mái

Tư thế kéo hoặc đẩy đồ vật tránh ảnh hưởng đến lưng

• Hai chân đứng cách nhau một khoảng rộng để tạo chân đế vững chắc
• Hai gối hơi gấp
• Kéo hoặc đẩy trọng lượng của cơ thể trên hai chân để tạo nên lực kéo hoặc đẩy đồ vật đó đi
• Không đẩy hoặc kéo đồ vật đó bằng cơ lưng
• Giữ độ ưỡn của đoạn thắt lưng ở mức bình thường

Nguồn tham khảo:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/back-pain/symptoms-causes/syc-20369906
• https://www.nhs.uk/conditions/back-pain/